Tüze (Özet) : Tüze, her şeyden önce bir düzen demektir. Ancak hukukun öngördüğü düzen, gerçekten gerçekleneşelendiren bir düzen bileğildir. Tüze, cemiyet zarfında insanoğluın sahiden kesinlikle davrandıklarını bileğil, kesinlikle davranmaları icap ettiğini gösterir. Tüze, kendisine uyulmak ve uygulanmak muhtevain vardır. Doğruluk değeri dolayısıyla, insanoğlu arası ilişkileri bir düzene katmak, maşerî dirimın gerçekleşmesini sağlamak gerek. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Tüze düzeni, doğduğu andan itibaren kişinin önsına akseptans edilmesi ve uyulması müstelzim, kesinkes düz kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği kabilinden, onlara aykırı bir yönde bile kullanabilir. Bu nedenle cemiyet zarfında insanoğluın idare ve davranışlarının dostluk kurallarına uymaması, her bugün mümkündür. “İşte dostluk, kişioğlu davranışlarını bileğerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana gelen bir yöntem, bir bütündür.” İnsan-kişioğlu, kişioğlu-natür ilişkilerinin insanlığın eş çıkarı ve huzuru muhtevain evrensel ilkelerle güvence şeşna hileınmasıdır. Tüze, beşeriyet seviyesi muhtevain göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine birşunca rey ortaya atıktır. Bunlar kaynağı: tanrı, dershane çıkarları, cemiyet sözleşmesi, natür ve insanoğlu olarak tamlayan inançlerdir. Tüze Nedir Tüze, toplumun umumi menfaatini yahut fertlerin ve toplumun eş iyiliğini sağlamak için konulan ve hep gücüyle desteklenen kaide, doğruluk ve kanunların hepsidür. Daha yaygın bir tanılamamıyla dostluk, adalete yönelmiş maşerî yaşlakin düzenidir. Tüze Söz Manaı Tüze kelimesi Arapça “doğruluk” kökünden hasılat ve doğruluk kelimesinin çoğcelil olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Gündüz feneriçda “doğruluk” kelimesinin çoğcelil “ilenme’kak”tır. Türk Tat alma organı Kurumu’na bakılırsa dostluk kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yapmış oldurım güçlükleü belirleyen yasaların hepsidür”. Bunun haricinde hukukun “haklar” demeı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, hukuk demeında da kullanılır. Uygulayım Manaı Tüze dönemden döneme değiştiği muhtevain hala doyurucu bir tanılamam kuruluşlamamıştır. Kant “Tüzeçular hala hukukun tanılamamını aramaktadırlar” der. Hasetmüzde en çok akseptans edilen tanılamamı ise: “Muayyen bir zamanda muayyen bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması ülke zoruna (müeyyide) demetlanmış kurallar hepsidür.” Ilmî bir disiplin olarak dostluk, kendi zarfında kök olarak ikiye ayrılır. Genel olarak hukukun zevat arası ilişkileri bahis düz kısmına Özel Tüze, zevat ile ülke yahut devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Bütün Hukuku adı verilir. Bu kocaoğlanrım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). Medeni Tüze, Kâr Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna yanıt Kanunuesasi Hukuku, Ukubet Hukuku ve İdare Hukuku hep hukukunun esaslıca alt dallarıdır. Tüze Kuralları ve Özellikleri Hukuku gayrı toplumu aranjör kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden kocaoğlanran özellik ülke aracılığıyla güvenceye hileınmış ve cebri yapmış oldurımlara iye olmasıdır. Tüze kuralları kişioğlu davranışlarını düzenler ve bulunduğu toplumun kıymetiharbiye kazalarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği sebebiyle nüsha nitelikteki kamu durumlarda uygulanması sağlamlanır. Yaptırım (Müeyyide) Tüze düzında yapmış oldurım hep gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek muhtevain kullanılır. Tüze düzenini sağlamlamayı ve korumayı lakinçlayan yapmış oldurımlar gene dostluk düzeninin öngördüğü şekilde adına getirilir. Maddi ve manevi yapmış oldurımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yapmış oldurımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken manevi yapmış oldurımlar bu durumları çelmek muhtevain kullanılır. Ukubet hukukunda ölüm, cezaevi ve tıngır cezaları; esas hukukunda siyasetten men, kelepir metres; algı hukukunda algı ve kaçıntıçılık cezaları kabilinden ayrımlı dostluk dallarında ayrımlı yapmış oldurımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile ilgili çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız gerekirse; bilinçi bir irade olarak gharabelik kuramlar, irade dışı olarak gharabelik kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların bazılar felsefik bileğil ortaya konduğu devrin problemlerını çözmek yahut politik inançleri dostluk biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali doğruluk olan dostluk, umumi olarak şu şekilde tanılamamlanabilir: “Tüze, adalete yönelmiş maşerî bir yaşlakin düzenidir.” Bu tanılamamdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu adına getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, teamül yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak istenen, hukukun maşerî dirimı düzenleyip insanoğluın amerikan barış ve emniyet zarfında bir arada yaşamalarını sağlamlamaktır. 2. Teamül Yarar (Sosyal İhtiyaçların Huzurlanması) Hukukun teamül amacını, maşerî gerçeklik belirler. Tüze bu fonksiyonu ile cemiyet zarfında canlı insanoğluın, birbirleri ile yapmak zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, psikolojik bir varlık olarak insanoğlunun kuruluşsından kaynaklanan ihtiyaçlarını önlamaya çhileışır. Tüze bu fonksiyonu ile veladet, teehhül, ölüm vb. önemli biyolojik vakaları da çeşitli hükümlerle düzenler. Tek dostluk düzeni dirimın kök gerçeklerini görmezden gelemez. Tüze düzeni, insanoğlunun tabii kuruluşsına ve bundan müterakki gelen ihtiyaçlarına şayeste tutulmak zorundadır. Tüze önemli ölçübile, kazançlı gerçeklere bile sınırlanmışdır; kazançlı ihtiyaçlara uymalı ve onları önlamalıdır. 3. Doğruluk Tüze bu fonksiyonu ile muayyen bir organize şeşna aldığı sosyal gereksinimlerı, özü salt bir muadelet düşüncesi olan doğruluk ölçüsüne vurarak sahih kimliğini kulaklıır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En kısaltarak tanılamamıyla doğruluk, “bir muadelet düşüncesi”dir. “Doğruluk, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) tutulmak üzere dü ayrımlı anlamda kullanılır. Doğruluk haddizatında ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, fazilet, fazilet demeında şahsi bir özelliği deyimler. Nüfus her bugün haklı olana yönelir, herkese kendine düşeni icra etmek yolunda temelli ve bileğmeslekmez bir çaba gösterir. İşte bu idare ve çabayı gösteren doğruluk, özne (süje) ile ilgili oluşundan ötürü öznel (sübjektif) doğruluk olarak nitelenir. Bir fazilet olan öznel adaletin haricinde ve ondan önce nesnel (objektif) bir doğruluk mealı vardır. Nesnel doğruluk, kişinin bir özelliğini bileğil, kişilerin somut durumlarda gerçekleştireceği bağlantı biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte dostluk düzında hukuki kıymetiharbiye olarak sav konusu olan doğruluk bile, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü dostluk, insanoğlu arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve kazançlanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar hepsidür.” Maşer muhtevaindeki davranış ve ilişkilerin bileğerlendirilmelerini muhtevaaziz kurallar kamuü olarak dostluk, bu bileğerlendirmelerde doğruluk ölçüsünü kullandığı ve dökmek durumunda bulunmuş olduğuna bakılırsa, adaletin böylecene, hukukun da bir bileğerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Tüze normlarında doğruluk acaba ne ölçübile yansıtılmıştır ? Bulunan dostluk ne denli adaletlidir ? İşte burada yasa üstü doğruluk mealı ortaya çıkmaktadır. Bu, bütün dostluk sistemine ve sistemlerine egemen mevcut, nesnel ve salt bir kıymetiharbiye niteliğindeki adalettir. Tüze bir cemiyet düzenini muhtevaerir. Hukukun varlık sebebi bile adalettir; icap bulunan düzeni bakmak, gerekse onu bileğmeslektirmeyi meşrulaştırmak muhtevain her bugün adalete esasvurulur. Nesnel ve yasa üstü doğruluk hukukta önmıza yerleşmiş dostluk düzenlerinin birincil örneği, olması müstelzim dostluk demeında dostluk idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile doğruluk, bulunan dostluk düzenlerinin kendisine şayeste olup olmadığı açısından bir kıymetiharbiye ve istimara ölçüsü olur. Yine bu özelliği ile doğruluk, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun görüntülemek amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile olumlu ve zararlı önlıklı ilişkilerde mevcut bu üç fonksiyon abra zarfında olduklarında, adil bir dostluk düzeninin gerçekleşmesi sağlamlanır. Uygun olarak bütün dostluk normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak dostluk, hem adaleti gerçekleştirecek, hem maşerî yaşlakin uyacak, hem bile bu maşerî dirimın amerikan barış zarfında sürebilmesi muhtevain bir düzen görünümünü sağlamlamaya çhileışacaktır.